رحم جایگزین: تأملی ساخت گرایانه بر پزشکی شدن مادری

زمینه و هدف: رحم جایگزین یکی از مهمترین علم ـ فن آوری های نوین تولید مثل و کمک باروری است که ضمن فراهم کردن جانشینی برای باروری طبیعی و راه حلی برای درمان ناباروری، به طور مستقیم یا تلویحی پزشکی شدن بیشتر تجربه مادری را دامن زده است. طبق نظر جامعه شناسان، پزشکی شدن/ کردن فرایندی است چند بعدی که از طریق آن، مسائل و شرایط غیرپزشکی و طبیعی با استفاده از اصطلاحات، رویکردها، ابزارها و مداخله های خاص پزشکی تعریف شده و کنترل و مدیریت می شوند. این مقاله ضمن مرور اجمالی ساخت، ابعاد و دلالت های اجتماعی رحمِ جایگزین، به طور مشخص نشان می دهد که رحمِ جایگزین به چه نحوی در فرایند پزشکی شدن/ کردن فزاینده مادری، به مثابه تجربه ای طبیعی، چند بعدی و پیچیده در زندگی زنان، دخیل است. روش بررسی: این مقاله با بازنگری در بدنه دانش و پیشینه موجود در جامعه شناسی درباره رحم و مادر جایگزین در پی ارائه تحلیلی جامعه شناختی از ماهیت و دلالت های ساخت گرایانه موضوع است. با استفاده از مفهوم و نظریه پزشکی شدن در جامعه شناسی، این مقاله نشان می دهد که چگونه علم ـ فن آوری نوین رحمِ جایگزین به پزشکی شدن بیشتر تجربه مادری انجامیده است. نتایج: تحلیلها و تأملات جامعه شناختی نشان می دهد که شیوه های جانشین برای باروری طبیعی یا شیوه های نوین کمک به باروری و درمان ناباروری نظیر رحمِ جایگزین دارای هم ساخت اجتماعی، ابعاد و دلالت جامعه شناختی متعددی هستند و نقش آنها در بازتعریف و ساخت مسائل و تجربیات انسانی چشمگیر است. در این میان، رحم جایگزین با مغشوش کردن تمایز بین آنچه که در تجربه مادری طبیعی است و آنچه که ساخته یا محصول کار انسان ها است، شکل خاصی از پزشکی شدن تجربه مادری را منعکس می کند. نتیجه گیری: مانند بسیاری از علم ـ فن آوری های نوین پزشکی، تولید مثل و روش کمک باروری، روش رحم جایگزین صورت بندی جدیدی از مفاهیم و تجربیات مربوط به زندگی زنان و به طور مشخص تر تجربه مادری را ارائه می کند که پزشکی شدن یا ورود هرچه بیشتر تجربه مادری، تحت نام گذاری، اقتدار یا هژمونی و مداخله پزشکی مهمترین ویژگی آن است.